Nói qua một chút về cái toàn thể và trật tự ẩn của David Bohm

Thế hệ các nhà vật lý ngày nay bị ấn tượng với những thành quả đáng kinh ngạc của vật lý lượng tử, từ vũ khí hạt nhân đến laser. Họ bận rộn áp dụng cơ học lượng tử vào các lĩnh vực mà những tác giả nguyên thủy của nó không bao giờ tưởng tượng ra. Chẳng hạn, Stephen Hawking đã sử dụng lí thuyết ấy để mô tả sự hình thành của các hạt cơ bản từ các lỗ đen và lập luận rằng vũ trụ thành hình từ vụ nổ trong một sự kiện cơ học lượng tử. Trong hơn 30 năm đi ngược lại với xu thế phát triển của vật lý hiện đại, sự phản đối của David Bohm đối với những nền tảng của cơ học lượng tử đã dần kết hợp lại thành một sự mở rộng cho lý thuyết ấy, biến nó trở thành một cách nhìn nhận mới mẻ về thực tại. Với niềm tin rằng, bản chất của vật thể không thể quy giản về các mảnh (fragment) hay hạt (particle), ông biện minh cho cách nhìn toàn thể (holistic view) về vũ trụ. Ông yêu cầu ta cần phải học cách nhìn nhận vật chất và cuộc sống như một toàn thể (whole), lĩnh vực nhất quán mà ông gọi là trật tự ẩn (implicate order). Tất cả các quan điểm này của Bohm đều được thể hiện một cách tập trung và nhất quán trong cuốn sách Cái toàn thể và Trật tự ẩn.

Mình khoái đọc ông này,, bữa đọc đến đoạn ".. Cái toàn thể là cái có thực, còn sự phân mảnh là phản ứng của cái toàn thể này đối với hành động của con người bị dẫn dắt bởi tri giác sai lạc, tri giác này được hình thành bở tư duy phân mảnh. Nói cách khác, chính bởi vì thực tại vốn là toàn thể cho nên con người, với quan điểm phân mảnh của mình, sẽ không tránh khỏi bị đáp lại bằng một phản ứng phân mảnh tương ứng. Như vậy, điều cần thiết cho con người là chú ý đến thói quen phân mảnh của tư duy, cảnh giác với nó, và nhờ đó kết liễu nó. Khi đó quan điểm con người đối với hiện thực có thể là toàn vẹn, và như vậy phản ứng đáp lại cũng là toàn vẹn...", mình khoái quá, tâm trạng giống y như mấy người bừng tỉnh giác ngộ (mình đoán vậy chứ biết người giác ngộ như thế nào đâu, toàn dân chém gió không à)....

Có lẽ David Bohm được biết đến nhiều nhất qua tác phẩm đầu tiên của ông về những tương tác của các electron trong các kim loại. Ông đã chứng minh rằng: chuyển động hỗn loạn, đặc thù của electron, ẩn chứa một ứng xử được tổ chức chặt chẽ và có tính hợp tác được gọi là rung động plasma (plasma oscillation). Sự gợi ý về một trật tự nằm bên dưới sự hỗn độn biểu kiến này là cốt yếu trong sự phát triển của Bohm. Hầu hết các nhà vật lý khác đều khước từ lôgic của ông mà không cần bận tâm dò xét đến. Một phần rắc rối là trật tự ẩn của ông đầy rẫy những nghịch lý. Một vấn đề khác là phạm vi rộng lớn của những ý tưởng của ông, mà cho đến nay chúng bao trùm cả những chủ đề phi vật lý như ý thức, xã hội, chân lý, ngôn ngữ, và sự hình thành lý thuyết khoa học. Cái toàn thể và Trật tự ẩn là cuốn sách kinh điển của của David Bohm. Trong cuốn sách này, ông đã phát triển lý thuyết về vật lý lượng tử, bao gồm cả vật chất và ý thức; đưa ra một lý thuyết khoa học giải thích vũ trụ và bản chất của thực tế. Những lập luận trong cuốn sách được trình bày rõ ràng, mạch lạc và không sử dụng nhiểu những thuật ngữ kĩ thuật để các độc giả không chuyên hoàn toàn có thể dễ dàng tiếp cận và đọc hiểu cuốn sách. Công trình nghiên cứu của David Bohm được Resurgence đánh giá là “một trong những cuốn sách quan trọng nhất của thời đại chúng ta”.

Thông tin tác giả
David Joseph Bohm (20/12/1917 - 27/10/1992) tại Wilkes-Barre, Pennsylvania, trong một gia đình Do Thái. Tuổi thơ của ông trôi qua không êm đềm. Nhận được ít sự chia sẻ từ cha mẹ, ông đã tìm cảm hứng trong thế giới của riêng mình, và ngay từ những năm đầu đời ông đã bộc lộ tính cách của một người thiết tha kiếm tìm chân lý. Là một nhân vật hàng đầu trong thế giới vật lý lượng tử, và là giáo sư Vật lý lý thuyết tại Trường Birkbeck, Đại học London các năm 1961-1983, từ khi bắt đầu sự nghiệp khoa học của mình, Bohm đã đặt niềm tin vào trực giác nhiều hơn là vào con đường toán học thông thường. Bohm là tác giả nhiều cuốn sách và bài báo, trong đó có cuốn sách giáo khoa Quantum Theory (Lý thuyết lượng tử - 1951), Thuyết nhân quả và Ngẫu nhiên trong Vật lý hiện đại (Causality and Chance in Modern Physics), Cái toàn thể và Trật tự ẩn, Vũ trụ không phân chia (viết cùng Basil Hiley). David Bohm là một trong những người có nhiều ảnh hưởng tới mô hình lý thuyết hiện đại. Sự thách thức của Bohm với những hiểu biết thông thường về lý thuyết lượng tử đã khiến các nhà khoa học suy nghĩ lại về những việc họ đang làm, đặt câu hỏi về bản chất của lý thuyết mà họ đang theo đuổi và xác định phương pháp luận khoa học của họ.